ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯನಾಲೆ; ಕಲೆಯ ಬಲೆ.

 ಅಮೂರ್ತತೆಯನ್ನು ಮೂರ್ತರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವುದು ಹೇಗೆ?  ಮೂರ್ತವಾಗಿರುವುದನ್ನು ವಿವಿಧ ದ್ರುಷಿಕೋನಗಳಿಂದ ಗ್ರಹಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೊಳಪು ತುಂಬಿ ಇನ್ನೊಂದು ಮಾಧ್ಯಮಕ್ಕೆ ತರುವುದು ಹೇಗೆ? ಇದು ಕಲಾವಿದನ ಸವಾಲು.

 ಕಲಾಕ್ರುತಿಯನ್ನು ನೋಡುವ. ಅಸ್ವಾದಿಸುವ ಬಗೆ ಹೇಗೆ?  ಕಲಾಕ್ರುತಿಯ ಮುಂದೆ ಕೆಲವು ಜನರು ಯಾಕೆ ಮೌನವಾಗಿ ಘಂಟೆಗಟ್ಟಲೆ ನಿಂತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ?  ಇದು ಕಲಾವಿದೆಯಲ್ಲದ. ಕಲಾವಿಮರ್ಶಕಳೂ ಅಲ್ಲದ ನನ್ನನ್ನು  ಕಾಡುವ ಕೆಲವು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು.

  .ಹಾಗಿದ್ದರೂ ನಾನಿರುವ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ 528 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಕೇರಳದ ಪೋರ್ಟ್ ಕೊಚ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ  ’ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯಾನಾಲೆ’ [Kochi-muziris Biennale] ಕಳೆದ ತಿಂಗಳು ಹೋಗಿದ್ದೆ.. ಹಾಗೆ ಹೋಗಲು ಬಲವಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಾರಣವೂ ಇತ್ತು.ಅದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿರುವ ಪೋರ್ಟ್ ಕೊಚ್ಚಿಯೆಂ ಪುಟ್ಟ ಬಂದರಿನೆಡೆಗಿರುವ ಸಹಜ ಕುತೂಹಲ. ಪೋರ್ಚಿಗೀಸರು, ಡಚ್ಚರು ಮತ್ತು ಬ್ರಿಟೀಶರು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಲಾನುಕ್ರಮದಲ್ಲಿ  ವಸಹಾತುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲಿಂದಲೇ ಸಾಂಬಾರು ಪದಾರ್ಥಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ ಇನ್ನಿತರ ವಸ್ತುಗಳು ಮದ್ಯಪ್ರಾಚ್ಯ ದೇಶಗಳಿಗೆ ರವಾನೆಯಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ಇಂದಿಗೂ  ಇಲ್ಲಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಗಳಲ್ಲಿ ಆ ದೇಶಗಳ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಸುಂದರವಾದ ಕಡಲ ಕಿನಾರೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಪುಟ್ಟ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಗೋಕರ್ಣದ  ಹಾಗೆ ಸದಾ ವಿದೇಶಿಯರೇ ಅಡ್ಡಾಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ.

 

  ’ಬಿಯನಾಲೆ ಎಂಬುದು ಮೂಲತ್ ಇಟಾಲಿಯನ್ ಪದ. ಅದರ ಅರ್ಥ’ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಉತ್ಸವ, ಈ ಉತ್ಸವದ ಕನಸು ಕಂಡು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಮೂವರ ಹೆಸರು ಪ್ರಮುಖವಾದುದು. ಅವರೇ ಈಗ ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯನಾಲೆಯ ಪ್ರೆಸಿಡೆಂಟ್ ಆಗಿರುವ ಬೋಸ್ ಕ್ರುಷ್ಣಮಾಚಾರಿ, ಪ್ರೋಗ್ರಾಮ್ಸ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಆಗಿರುವ ರಿಯಾಸ್ ಕೋಮ್ ಮತ್ತು ಎಜುಕೇಶನ್ ಕನ್ಸ್ ಲ್ಟೆಂಟ್ ಆಗಿರುವ ಮೀನಾ ವಾರಿ. ಇವರ ಜೊತೆ ಹತ್ತಾರು ಮಂದಿ ಕ್ಯೂರೇಟರ್ ಗಳು, ಪ್ರೋಜೆಕ್ಟ್ ಅಡೈಸರ್ ಗಳು ಬಿಯನಾಲೆಯ ಯಶಸ್ವಿಗಾಗಿ ಹಗಲಿರುಳು ದುಡಿಯುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಈ ವರ್ಷದ ಬಿಯನಾಲೆಯ ಕ್ಯುರೇಟರ್ ಮೂಲತಃ ಕನ್ನಡಿಗರಾದ ಮುಂಬೈನಿವಾಸಿಯಾಗಿರುವ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ ಸುದರ್ಶನ ಶೆಟ್ಟಿ . ಪ್ರಪಂಚಾದ್ಯಾಂತದ ಕಲಾವಿದರನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ ಕೊಚ್ಚಿಗೆ ಬರಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅವರ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಾಗಿತ್ತು. ಬಿಯನಾಲೆಯ ಹಿಂದೆ ವರ್ಷಗಳ ತಯಾರಿಯಿದೆ. ಸಾವಿರಾರು ಜನಗಳ ಪರಿಶ್ರಮವಿದೆ. ಇದೇ ಮಾದರಿಯ ಬಿಯನಾಲೆ ವೆನಿಸ್. ಬರ್ಲಿನ್. ಶಾಂಘೈಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ.

 ಮುಝುರಿಸ್ ಅಂದರೆ ಕೊಚ್ಚಿಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪುರಾತನ ಕೋಟೆ. ಇದು ಕೊಚ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಕೊಚ್ಚಿ ಮುಝುರೀಸ್ ಬಿಯನಾಲೆ. ಅಂದರೆ ಎರಡು ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ನಡೆಯುವ ಸ್ಥಳೀಯತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ಸಮಕಾಲೀನ ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಕಲಾ ಉತ್ಸವ. ಇಲ್ಲಿಯ ವಿಶೇಶತೆಯೇನೆಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಯಾವ್ಯಾವ ಕಲಾಪ್ರಕಾರಗಳ ಪ್ರದರ್ಶ ನಡೆಯುತ್ತದೆಯೋ ಅದೆಲ್ಲದರ ರೂವಾರಿಗಳಾದ ಕಲಾವಿದರು ಸ್ವತಃ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ. ಕಲಾಪ್ರೇಮಿಗಳ ಜೊತೆ ಸಾಮಾನ್ಯರಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯರಾಗಿ ಬೆರೆಯುತ್ತಾರೆ; ಸಂವಾದದಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಯಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯನಾಲೆಯ ಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ರಿಯಾಸ್ ಕೊಮು [Riyas Komu] ಇದನ್ನು ”ಜನರ ಬಿಯನಾಲೆ’ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ,

ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯನಾಲೆ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ೨೦೧೨ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ಮೂರನೆಯ ಬಿಯನಾಲೆ. ದಿಸೆಂಬರ್ ೧೨ರಂದು ಆರಂಭವಾದ ಬಿಯನಾಲೆ ೧೦೮ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆದು ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಂಪನ್ನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಷ ೩೧ ದೇಶಗಳ ೯೭ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ ಗಳು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಾಪ್ರದರ್ಶನ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ಹವ್ಯಾಸಿ ಮತ್ತು ವ್ರುತ್ತಿಪರ  ಕಲಾವಿದರ ಜೊತೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಬಿಯನಾಲೆಯೂ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರದಾದ್ಯಂತದ ೫೫ ಕಲಾಶಾಲೆಗಳ ಕಿರಿಯ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ ಗಳು ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಒಟ್ಟು ಏಳು ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಬಿಯನಾಲೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ.. ಮೊಹಮ್ಮದಾಲಿ ವೇರ್ ಹೌಸ್ ಮತ್ತು ಮಟನ್ಚೇರಿ ಟೆಂಪಲ್ ನಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳು ನಿಜಕ್ಕೂ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಪನಾಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಖರ ಅಲೋಚನೆಗಳ ಕೈಗನ್ನಡಿಯಂತಿದ್ದವು.

ಈ ವರ್ಷದ ಬಿಯನಾಲೆಯ ಥೀಮ್ ’ forming in the pupil of the eye’  ಇದರ ಯಥಾವತ್ ಅನುವಾದ ಮಾಡುವುದಾದರೆ ‘ಕಣ್ಣಿನ ಪಾಪೆಯೊಳಗಿನ ರೂಪ’ ಎಂದಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಮಹಾಭಾರತದ ”ಸಂಜಯನ ನೋಟ’ ದಿಂದ ಸ್ಪೂರ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದಿದೆ.

.ಕಲಾಪ್ರದರ್ಶನವೆಂದರೆ ನಮಗೆ ಅದರಲ್ಲೂ ಬೆಂಗಳೂರಿಗರಿಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆನಪಿಗೆ ಬರುವುದು ವೆಂಕಟಪ್ಪ ಆರ್ಟ್ ಗ್ಯಾಲರಿ, ಮಾಡರ್ನ್ ಆರ್ಟ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಕಲಾ ಪರಿಷತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನಗೊಳ್ಳುವ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳು. ಪೋಟೋಗಳು ಇಲ್ಲವೇ ಶಿಲ್ಪಕಲಾಕ್ರುತಿಗಳು ನೆನಪಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ. ನಾನು ಪೋರ್ಟ್ ಕೊಚ್ಚಿಗೆ ಹೋಗುವಾಗ ಅದೇ ನನ್ನ ತಲೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ನೋಡಿದಾಗ ಅದೆಲ್ಲಾ ತಲೆಕೆಳಗಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿನ ಕಲಾಪ್ರದರ್ಶನ ನನ್ನ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಮೀರಿದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿತ್ತು,

ಅಲ್ಲೊಂದು ಕಲಾಪ್ರದರ್ಶನವಿತ್ತು. ಅದರ ವಿವರಣೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರೆ ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯನಾಲೆಯೆಂಬುದು ಉಳಿದೆಲ್ಲಾ ಕಲಾಪ್ರದರ್ಶನಗಳಿಗಿಂತ ಹೇಗೆ ಭಿನ್ನ ಎಂಬುದು ನಮಗೆ ಮನದಟ್ಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲದೆ ಇದು ಬಿಯನಾಲೆಯ ಬಹುಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಯಯೂ ಆಗಿತ್ತು. ಅದರ ಹೆಸರು ’ನೋವಿನ ಸಮುದ್ರ’ [ The Sea of Pain]  ರಹುಲ್ ಝರಿಟ್ [Raul Zurita] ಎಂಬ ಚಿಲಿ ದೇಶದ ಕವಿಯ ಆಲೋಚನೆಗಳು [Thoughts ] ಇಲ್ಲಿ ಮೂರ್ತ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕಂಡಿದ್ದವು. ಆ ಕವನದ ಹುಟ್ಟಿಗೆ ಒಂದು ಹಿನ್ನೆಲೆಯಿತ್ತು;

ಕಳೆದ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ನಲ್ಲಿ ಟರ್ಕಿಯ ಬೋರ್ಡಮ್ ಬೀಚಿನಲ್ಲಿ ಸಿರಿಯಾದ ಪುಟ್ಟ ಕಂದ ಅಯ್ಲಾನ್ ಕುರ್ದಿಯ ಶವ ಸಿಕ್ಕಿತ್ತು. ನೀಲಿ ಚಡ್ಡಿ ಕೆಂಪು ಟೀ ಶರ್ಟ್ ಧರಿಸಿ ತಲೆಕೆಳಗಾಗಿ ಬಿದ್ದ ಆ ಎಳೆಬಾಲಕನ ಶವ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಸುದ್ದಿ ಮಾಡಿತ್ತು; ರೂಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಆದರೆ ಅಲ್ಲೇ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದ ಅವನ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಸಹೋದರ ಗಾಲಿಪ್ ಕುರ್ದಿಯ ಶವ ಮಾತ್ರ ಯಾರ ಗಮನವನ್ನೂ ಸೆಳೆದಿರಲಿಲ್ಲ.  ರಹುಲ್ ಝುರಿಟ್ ನ ಮನವನ್ನು ಇದು ಕಲಕಿತು, ಅದು ಕವನವಾಗಿ ಹೊಮ್ಮಿತು. ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯನಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ಕಲಾರೂವನ್ನು ತಾಳಿತು. ಅದೇ ’ಸಿ ಆಪ್ ಪೈನ್’ ” ಸುಮಾರು ಎಪ್ಪತ್ತು ಅಡಿ ಉದ್ದ ಮೂವತ್ತು ಅಡಿ ಅಗಲದ ಮೂರೂ ಕಡೆ ಗೋಡೆಗಳಿಂದಾವ್ರುತವಾದ ಕೊಳವೊಂದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು.. ಕಲಾಪ್ರೇಮಿಗಳು ಅಲ್ಲಿ ಬಂದು ಚಪ್ಪಲಿ, ಶುಗಳನ್ನು ಕಳಚಿಟ್ಟು, ತೊಟ್ಟ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಮೊಳಕಾಲು ತನಕ ಮಡಚಿ ನೀರಿಗಿಳಿಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೇ. ಸಿ ಅಪ್ ಪೈನ್ ಕವನದ ಸಾಲುಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ವಿಷಾಧ ಬೆರೆತ ಆಡಿಯೋದ ಅನುರಣನ. ಎರಡೂ ಬದಿಯ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆಲ್ಲಾ ಕವನದ ಸಾಲುಗಳು. ಮುಂದೆ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದಂತೆಲ್ಲಾ ಎದುರಿನ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಇಡೀ ಕವನ ಸ್ಕ್ರೋಲಿಂಗ್ ಆಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.’ ” ನಾನು ಅವನ ತಂದೆಯಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವನು ನನ್ನ ಮಗ ’ ಎಂದು ಅಂತ್ಯವಾಗುವ ಕವನ ,ವಿಸ್ತಾರತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಮತ್ತೊಂದು ಆಯಾಮದತ್ತ ಹೊರಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ..ಅದನ್ನು ಓದಿ ಹಿಂದಿರುಗಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕಾಲೆಳೆಯುತ್ತಾ ಬರುವಾಗ ನಮ್ಮಳೊಗೂ ರುದ್ರ ಮೌನ ಮೆಲ್ಲನೆ ಪಸರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.   ಕವನವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುವುದು ಅಂದರೆ ಇದೇ ಏನು? ಅದು ಕಣ್ಣೀರಿನ ಕೊಳವೇ? ಅದು ಸಮುದ್ರದ ನೋವೇ? ನೋವಿನ ಸಮುದ್ರವೇ? ಅಥವಾ ಮನುಕುಲದ ನೋವೇ?   ಇದೇ ಕವಿ ಹೇಳಿದ ಮಾತೊಂದು ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ..’If poetry ends, the dremes is dead’

೩೧ ವಿಡಿಯೋ ಕ್ಯಾಮರಾ, ೩೧ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟರ್ ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಗ್ಯಾರಿ ಹಿಲ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ’ಡ್ರೀಮ್ ಸ್ಟಾಪ್’ ಎಂಬ ವಿಡಿಯೋ ಆರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಅವರದೇ ತುಂಡಾದ ಒಡೆದ ಗಾಜಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಮಾಡಿದ ಆಕರ್ಷಕ ಸಂಯೋಜನೆಯೂ ಬಿಯನಾಲೆಯ ಮತ್ತೊಂದು ಆಕರ್ಷಣೆ.

ಸಮಕಾಲೀನ ಕಲೆಯ ವಿಶೇಶತೆಯೇ ಅದು ಅದು ಕಲಾಕಾರನ ಭಾವನೆ, ವಿಚಾರ [thoughts] , ಕಾಳಜಿ ಮತ್ತು ಐಡಿಯಾಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿದ್ಯಾಮಾನದೊಡನೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಅದಕ್ಕೊಂದು ಮೂರ್ತರೂಪವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ನೋಡುಗರನ್ನೂ ತನ್ನೊಡನೆ ಅಂತರ್ಗತಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದ. ಅಲ್ಲೊಂದು ರೂಪಾಂತರದ ಕ್ರಿಯೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.

ಗ್ಯಾರಿ ಹಿಲ್, ಶರ್ಮಿಷ್ಟ ಮೊಹಾಂತೀ...ಮುಂತಾದವರ ವಿಡಿಯೋ ಆರ್ಟ್ ಗಳನ್ನು ನೋಡುವಾಗ ನಮ್ಮ ಯೋಚನೆಗಳನ್ನು ಹೀಗೂ ದಾಟಿಸಬಹುದಲ್ಲಾ ಎಂದು ಅಚ್ಚರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾವ ಪ್ರದರ್ಶನವನ್ನೇ ನೋಡಲಿ ಅಲ್ಲೊಂದು ಹೊಸತನದ ಸಂವಹನ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿತ್ತು..

 ಬಿಯನಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಯೂ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರದ ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಯಿರುತ್ತದೆ. ಸಿನೇಮಾ, ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟರಿ ಶೋಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನವಿರುತ್ತದೆ. ಅಸಕ್ತರಿಗೆ ಪಿಲ್ಮ್ ಮೇಕಿಂಗ್ .ನ್ರುತ್ಯ ಸೇರಿದಂತೆ ಲಲಿತಕಲೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಎರಡ್ಮೂರು ದಿವಸಗಳ ಕಾರ್ಯಾಗಾರವಿರುತ್ತಿತ್ತು .ಈ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳ ವಿಶೇಶತೆ ಏನೆಂದರೆ ದೇಶ-ವಿದೇಶಗಳ ಕಲಾವಿದರು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ನರ ಜೊತೆ ಬೆರೆಯುವ, ಸಂವಾದಿಸುವ ಅಪೂರ್ವ ಅವಕಾಶ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು.. ನಾಟಕ .ಸ್ಟೋರಿ ಟೆಲ್ಲಿಂಗ್. ಜಾನಪದ ನ್ರುತ್ಯ. ಕವ್ವಾಲಿ, ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳ ಪ್ರದರ್ಶನವಿತ್ತು. ವಿದೇಶಿಯರಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಕಲೆ, ಸಂಸ್ಕ್ರುತಿಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ವಿಫುಲ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಬಿಯನಾಲೆ ಆಯೋಜಿಸಿದೆ.

ಸಮಕಾಲೀನ ವಿಷ್ಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ಮತ್ತು ಸೆಮಿನಾರುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಜನವರಿ ೨೦ರಂದು ಕಮ್ಯೂನಲಿಸಂ, ಕ್ಯಾಸ್ಟ್ ಸೆಕ್ಯೂಲರಿಸಂ ನ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ದಾರ್ಥ ವರದರಾಜನ್, ಜಿಗ್ನೇಶ್ ಮವಾನಿ ಮತ್ತು ರಾಕೇಶ್ ಶರ್ಮ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅಂದೇ ’ಡೈಲಾಗ್ ಅನ್ ಪೀಸ್; ಅಂಡರ್ಸ್ಟ್ಯಾಂಡಿಂಗ್ ವಯ್ಲೆನ್ಸ್’ ಸಿನೇಮಾ ಪ್ರದರ್ಶನವೂ ಇತ್ತು.. ಸೆಲ್ಪ್ ಇಮೇಜಸ್ ಆಪ್ ಕೇರಳ ಮೊಡರ್ನಿಟಿ’ ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿ ಕೇರಳದ ಚಿಂತಕರು ಬರಹಗಾರರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸಿನೇಮಾ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದ ರಾಕೇಶ್ ಶರ್ಮ, ಅಡೂರು ಗೋಪಾಲಕ್ರುಷ್ಣ, ಪ್ರಿಯದರ್ಶನ್, ರಾಜಕೀಯ ವಿಶ್ಲೇಶಕರಾದ್ ಮಾಧವಪ್ರಸಾದ್, ಬರಹಗಾರರದ ರಾಮಚಂದ್ರ ಗುಹಾ ಮಲ್ಟಿ ಮಿಡಿಯಾ ತಜ್ನರಾದ ಖಲೀದ್ ಸಬ್ಸಾಬಿ, ಸುದೀರ್ ಕಕ್ಕರ್ ಸೇರಿದಂತೆ ದೇಶವಿದೇಶಗಳ ಚಿತ್ರನಿರ್ದೇಶಕರು, ಸಾಹಿತಿಗಳು, ಕಲಾವಿದರು. ಸಂಗೀತಗಾರರು ವಿಡಿಯೋ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್ ಗಳು  ಇಲ್ಲಿ ಬಂದು ಚರ್ಚೆ-ಸಂವಾದಗಳಲ್ಲಿ ಭಗವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನಾಡಿದ್ದು ಮಾರ್ಚ್ ೨೫ರಂದು ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ನ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಲೇಟರ್ ಆಗಿರುವ ದಿಲಿಪ್ ಮೆನನ್ ಏರುತ್ತಿರುವ ಭೂ ಉಷ್ಣತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತಾಡಲಿದ್ದಾರೆ..

ಕಳೆದ ಮಾರ್ಚ್ ೨ರಂದು ರಂದು ನಮ್ಮ  ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳಾದ ಪ್ರಣವ ಮುಖರ್ಜಿಯವರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸಿ ’ವಿ ನೀಡ್ ದಿ ಆರ್ಟ್ಸ್’ ಎಂಬ ಸೆಮಿನಾರನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿ ’ಇಂಪಾರ್ಟೆನ್ಸ್ ಅಪ್ ಸಸ್ಟೈನೇಬಲ್ ಕಲ್ಚರ್-ಬ್ಯುಲ್ಡಿಂಗ್ ’’ ಬಗ್ಗೆ ಉಪನ್ಯಾಸ ನೀಡಿ. ಕೊಚ್ಚಿ ಬಿಯನಾಲೆ ಎಂಬುದು ನಮ್ಮ ದೇಶದ ಕಲ್ಚರಲ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರನ ಭಾಗವಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಮೆಚ್ಚುಗೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದರು.

ಮೂರು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಾನು ಪೋರ್ಟ್ ಕೊಚ್ಚಿಯಲೆಲ್ಲಾ ಅಡ್ಡಾಡಿದೆ.  ಅಡ್ಡಾಡಿದೆ ಎಂದರೆ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನೆಲ್ಲಾ ಸುತ್ತಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ,,ಇಡೀ ಪೋರ್ಟ್ ಕೊಚ್ಚಿಯೇ ಬಿಯನಾಲೆಯಾಗಿತ್ತು. ನಾಲ್ಕು ಚದರ ಕಿಮೀ ವಿಸ್ತಾರದಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿರುವ ಕಲಾಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಲಾಪ್ರದರ್ಶನವಿದ್ದುದ್ದು ಆಸ್ಪಿಯನ್ ಹಾಲ್ ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಹೌಸ್ ನಲ್ಲಿ, .ಆಸ್ಪಿಯನ್ ಹಾಲ್ ನಿಂದ ಹತ್ತು ಹೆಜ್ಜೆ ಎಡಕ್ಕೆ ನಡೆದರೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಹೌಸ್ ಸಿಗುತ್ತಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾಂಟೀನ್ ಕೂಡಾ ಇದೆ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಿದೇಶಿಯರನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿರಿಸಿಕೊಂಡ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಪಾನೀಯಗಳು ಅಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಆಸ್ಪಿಯನ್ ಹಾಲ್ ನಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ನೇರವಾಗಿ ನಡೆದು ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ನಡೆದರೆ ಗೆಬ್ರಲ್ ಯಾರ್ಡ್, ಇಲೊಂದು ಥೆಯೇಟರ್ ಇದೆ. ನಾಟಕ, ಸಂಗೀತ ಕಚೇರಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ಪ್ರದರ್ಶನ ಕಲೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ..ಅಲ್ಲಿಂದ ಬಲಕ್ಕೆ ಹೊರಳಿದರೆ ಕಾಶಿ ಆರ್ಟ್ ಗ್ಯಾಲರಿ ಸಿಗುತ್ತದೆ.  ವಿಶಾಲಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಹೇಳಬೇಕೆಂದರೆ ಅದೊಂದು ರೆಸ್ಟೊರೆಂಟ್. ಆದರೆ ಕಲಾಕ್ರುತಿಯಂತೆ ಭಾಸವಾಗುವ ಒಂದು ಕಲಾಪರಿಸರ ಅಲ್ಲಿದೆ. ನಿಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಆಹಾರ -ಪಾನೀಯಗಳನ್ನು ಆರ್ಡರ್ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿಯ ಮೆಲುಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಮೈಮನಸುಗಳು ಹಗುರವಾಗುವ ಅನುಭವ ಪಡೆಯಬಹುದು...ಉಳಿದ ಜಾಗಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ನೀವು ಆಟೋ, ಬಸ್ಸು ಟ್ಯಾಕ್ಸಿಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಲೇ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ವಿದೇಶಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರ ದಟ್ಟಣೆ ಹೆಚ್ಚಿರುವ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಇರಬಹುದು ಇಲ್ಲಿ ಬಾಡಿಗೆ ದ್ವಿಚಕ್ರವಾಹನಗಳು ದೊರೆಯುತ್ತವೆ. ದಿನಕ್ಕೆ ಇನ್ನುರೈವತ್ತು ರೂಪಾಯಿ, ಆದರೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ನೋಡಲು ಕನಿಷ್ಟ ಎರಡು ದಿನಗಳಾದರೂ ಬೇಕು. ಊಟ ವಸತಿಯ ವಿಚಾರಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ ಪಕ್ಕದ ಎರ್ನಾಕುಲಂಗಿಂತ ಈ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ದುಪ್ಪಟ್ಟು ದುಬಾರಿ.

ಇಡೀ ಪೊರ್ಟ್ ಕೊಚ್ಚಿಯೇ ಒಂದು ಕಲಾಗ್ಯಾಲರಿಯಾದಾಗ ಅದರೊಳಗಿರುವ ಇಂಡೋ ಡಚ್ ಮ್ಯೂಸಿಯಂನನ್ನಾಗಗಿ, ವಾಸ್ಕೋಡಗಾಮನ ಸಮಾಧಿಯಿರುವ ಹಳೆಯ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಚರ್ಚ್  ’ಸೈಂಟ್ ಪ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ಚರ್ಚ” ನನ್ನಾಗಲಿ ನೋಡದೇ ಮರಳುವುದುಂಟೇ? ಸಂಜೆಯ ಕಡಲ ಕಿನಾರೆ ಮತ್ತು ಚೈನಿಶ್ ಪಿಶ್ಶಿಂಗ್ ನೆಟ್ ಆಕರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಯಾವ ಪ್ರವಾಸಿಯೂ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರ.

ಜಗತ್ತಿನ ಹಲವಾರು ಸಂಗತಿಗಳು ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ.ಅದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ನಮ್ಮ  ಕಣ್ಣು ನೋಡುತ್ತದೆ. ಕೆಲವನ್ನು ನಮ್ಮ ಬುದ್ದಿ ಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ನಮ್ಮ ಎದೆಯಾಳಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ.ಹಾಗೆ ಇಳಿದದ್ದು ಬುದ್ದಿಯ ಜೊತೆ ಸಂಲಗ್ನಗೊಂಡು. ಹೊಸತೊಂದರ ಅವಿಷ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ಸ್ರುಷ್ಟಿಸಬಲ್ಲವನು ವಿಜ್ನಾನಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ. ಕವಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ, ಕಲಾವಿದನಾಗುತ್ತಾನೆ, ಇಂತವರ ಸ್ರುಷ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಆನಂದಿಸಬಲ್ಲವನು, ತನ್ನೊಳಗೆ ಯಾವುದೋ ಅನೂಹ್ಯವಾದುದನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲವನು ಕಲಾರಸಿಕನಾಗುತ್ತಾನೆ, ಸಹ್ರುದಯನಾಗುತ್ತಾನೆ. ೧೦೮ ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಮ್ಮ ನೆರೆಯ ರಾಜ್ಯದ ಪೋರ್ಟ್ ಕೊಚ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ಉತ್ಸವ ಅಂತಹದೊಂದು ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಪ್ರತಿ ಎರಡು ವರ್ಷಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಿರುವುದು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸುದ್ದಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ.

ಕಲೆಯೊಂದೇ ಹ್ರುದಯ-ಹ್ರುದಯಗಳನ್ನು ಬೆಸೆಯಬಲ್ಲುದು.ದೇಶ-ದೇಶಗಳ ಗಡಿ ರೇಖೆಯನ್ನು ಅಳಿಸಬಲ್ಲುದು.